Ornamentyka w architekturze stosowana umiejętnie i oszczędnie potrafi doskonale podkreślić charakter budynku, Stosowana niepotrzebnie i w nadmiarze, nawet mimo wyszukanej i niezwykłej formy potrafi całkowicie zrujnować końcowy efekt. Austriacki architekt Adolf Loos doprowadził  sztukę racjonalnego użycia zdobień niemal do perfekcji a jego projekty domów, mimo niezwykle prostego wręcz ascetycznego wyglądu, sprawiają wrażenie niezwykle harmonijnych i przemyślanych w każdym detalu.

Adolf Loos przyszedł na świat 10 grudnia 1870 roku w Brnie na terenie dzisiejszej Republiki Czeskiej. Jako dziecko pracował w zakładzie murarskim swojego ojca, zgłębiając jednocześnie pierwsze tajniki sztuki budowlanej. Po ukończeniu szkoły technicznej w Libercu i i odbyciu obowiązkowej rocznej służby wojskowej w armii austriackiej  rozpoczął w 1890  studia architektoniczne na Politechnice w Dreźnie. Podczas studiów szczególnie interesowały go klasycystyczne prace niemieckiego projektanta i urbanisty Karla Friedricha Schinkla i rzymskiego architekta i inżyniera wojennego Wituwiusza. W kształtowaniu własnego stylu projektowania młodego Adolfa ogromną rolę odegrał trzyletni pobyt w Stanach Zjednoczonych rozpoczęty w 1893 roku. Był on pod ogromnym wrażeniem innowacyjności i efektywności amerykańskich budynków przemysłowych a także tamtejszego wzornictwa co znalazło odzwierciedlenie w jego późniejszych projektach.

Po powrocie do Wiednia w 1896 roku Loos rozpoczął współpracę z firmą architektoniczną Carla Mayredera. Odpowiedzialny był za szereg projektów domów, obiektów komercyjnych i przemysłowych a także kompozycji wnętrz i witryn sklepowych. Jego koncepcje odznaczały się surową, rygorystyczną formą niezależnie czy chodziło o tradycyjne, wiejskie chaty czy też ogromne, przestronne wille i rezydencje. Cechą charakterystyczną prac Loosa były też dobrze dobrane proporcje bryły i harmonijne grupowanie otworów okiennych i drzwiowych. W dziedzinie wzornictwa stosował natomiast rozróżnienie nie między skomplikowanym i prostym ale między „organicznym” a zbędnym. Loos był także wybitnym eseistą. W wydanym w 1910 roku, bodaj swoim najsłynniejszym dziele o niezwykle wymownym tytule „Ornament i zbrodnia”  dowodził zbędności nadmiaru ornamentów w architekturze i wieszczył secesji rychły upadek pod naporem właśnie ogromu zdobień. Kolekcjonował także przykłady sztuki dekoracyjnej odznaczających się prostym lecz niezwykle wyrazistym wzornictwem. Zmarł 23 sierpnia 1933 roku w Kalksburg niedaleko Wiednia. Jego prace i teorie które głosił zainspirowały wielu znanych architektów wśród których wymienić można Richarda Neutre i Rudolfa Schindlera, a także przyczyniły się do uznania Loosa za jednego z bardziej wpływowych twórców wczesnego modernizmu w Europie.

Projekt domu dla Józefa i Marii Rufer  to świetna ilustracja poglądów głoszonych przez Adolfa Loosa. Bryła w kształcie sześcianu sprawia wrażenie surowej i chłodnej a proste, białe ramy okienne potęgują to odczucie. Dla równowagi Loos wprowadził przebiegający w górnej części budynku gzyms a ascetyczną linię elewacji przeciął replikami fragmentów fryzu Partenonu. Ciekawym aspektem są też pozornie przypadkowo rozmieszczone otwory okienne, których układ patrząc z zewnątrz wydaje się być zupełnie pozbawiony sensu. Zabieg ten pozwolił na zapewnienie idealnego rozkładu światła w poszczególnych pomieszczeniach a mieszkańcom domu stworzył możliwość podziwiania pięknych widoków. Wnętrze kryje w sobie serię pomieszczeń rozmieszczonych na zasadach Raumplanu czyli dążenia do naśladowania w architekturze naturalnego krajobrazu. Efekt ten udało się osiągnąć dzięki zastosowaniu wielopoziomowej organizacji w obrębie jednego piętra co najlepiej widać na drugim poziome, gdzie zlokalizowano salon i jadalnię. Pomieszczenia te sprawiają wrażenie otwartych mając jednocześnie wyraźnie zaznaczone granice. Podobnie wygląda sprawa z tarasem usytuowanym tuż przy salonie gdzie wnętrze swobodnie przenika się z otoczeniem. Położona w centralnym punkcie domu kolumna łącząca cały dom, kryje w sobie przewody kanalizacyjne a także pełni funkcję punktu odniesienia. Ukończony w 1922 roku budynek do dziś pozostaje jednym z najlepszych przykładów wewnętrznej organizacji przestrzennej spod znaku Raumplan.

GC

fot. wikipedia.org