Ekspresjonizm to styl w architekturze europejskiej rozwijający się na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych XX wieku. Stanowił on formę przejściową między secesją a wczesnym modernizmem stąd też projekty domów, budynków komercyjnych czy instytucjonalnych tego okresu łączyły w sobie cechy obu tych kierunków. Silnie zakorzenione w przeszłości i jednocześnie otwarte na przyszłość stawały się pomostem łączącym te dwa diametralnie różne style tworząc tym samym zupełnie nową jakość. Z jednej strony czysto secesyjna płynność i strzelistość konstrukcji czy ornamentyka czerpiąca z natury, z drugiej zaś funkcjonalna modernistyczna bryła z dużą ilością przeszkleń, kryjąca w sobie bardzo podobne, niemal identyczne kondygnacje. Charakterystyczny dla  ekspresjonizmu cechu to również duży nacisk kładziony na zaakcentowanie powierzchni pionowych i poziomych w elewacjach a także zastosowanie dynamicznych form nadających budynkowi płynności i dynamiki. Ekspresjonizm narodził się w Niemczech. Tam też działał i tworzył przez większość swojego życia jeden ze słynniejszych przedstawicieli tego gatunku Erich Mendelsohn.

Erich Mendelsohn urodził się 21 marca 1887 roku w Olsztynie na terenie ówczesnych Prus Wschodnich. Po ukończeniu olsztyńskiego gimnazjum humanistycznego, wyjechał do Berlina i w 1908 roku rozpoczął studia architektoniczne na tamtejszym Uniwersytecie Technicznym. Dwa lata później przeniósł się na politechnikę w Monachium gdzie jednym z jego wykładowców był wybitny niemiecki architekt i urbanista Theodor Fischer. Jego prace odrzucające historycyzm i secesje, uwzględniające jednocześnie miejscowe czynniki topograficzne i kulturowe a także społeczny odbiór architektury, zainspirowały mocno młodego projektanta. Jeszcze podczas studiów Mendelsohn zaprojektował swój pierwszy, samodzielny budynek – dom pogrzebowy przy kirkucie dla olsztyńskiej gminy żydowskiej. 

Po ukończeniu w 1912 roku politechniki otworzył w Monachium własne biuro  architektoniczne. Z tego okresu pochodzą pierwsze znaczące projekty jego autorstwa między innymi obserwatorium astronomiczne „Wieża Einsteina” w Poczdamie  a także fabryka kapeluszy Friedrich Steinberg, Herrmann & Co w Luckenwalde.

W czasie I wojny światowej z powodu mobilizacji zmuszony był zawiesić działalność. Po powrocie z frontu w 1918 otworzył w Berlinie pracownię, która bardzo szybko ugruntowała swoją pozycję na rynku architektonicznym a to za sprawą sławy jaką przyniosły Mendelsohnowi jego poprzednie realizacje. Duża ilość zleceń oraz ciągły rozwój firmy sprawił, że w pewnym okresie w biurze pracowało nawet czterdziestu pracowników, wśród których byli między innymi Richard Neutra i Julius Posener. W tym czasie powstały słynne projekty domów towarowych w Norymberdze, Stuttgarcie czy Wrocławiu. Kres sukcesom firmy przyniosła wiosna 1933 roku, kiedy to Mendelsohn ze względu na swoje żydowskie pochodzenie zmuszony był wyemigrować do Anglii a cały jego majątek został zagrabiony przez nazistów. Podczas pobytu w Wielkiej Brytanii współpracował z brytyjskim architektem i projektantem przemysłowym Sergem Chermayeffem a także poznał późniejszego prezydenta Izraela Chaima Weizmanna co zaowocowało szeregiem projektów realizowanych na terenie Palestyny. Od 1941 roku mieszkał w USA, gdzie do końca II wojny światowej wydawał publikacje i wykładał na tamtejszych uniwersytetach. W 1945 roku osiadł w San Francisco i  zajmował się realizacją różnorodnych projektów głównie dla społeczności żydowskich. Zmarł 15 września 1953 roku.

Zlokalizowany w Rehovot pod Tel Awiwem Weizmann House to jeden z najbardziej charakterystycznych przykładów ekspresyjnej architektury Mendelsohna. Projekt domu powstał na przełomie 1934 i 1935 na zlecenie pierwszego prezydenta Izraela Chaima Weizmanna i jego żony Very Weizmann. Budynek miał pełnić jednocześnie funkcję mieszkalną jak i reprezentacyjną. Choć zaprojektowany w zgodzie ze stylem międzynarodowym, nosi wiele znamion typowych dla ekspresjonizmu. Prosta, nowoczesna bryła o symetrycznej konstrukcji doskonale harmonizuje z otoczeniem a zastosowanie w elewacjach czystych, płaskich powierzchni nadaje jej eleganckiego i oficjalnego charakteru. Wnętrze budynku zorganizowane wokół centralnie położonej cylindrycznej klatki schodowej, kryje w sobie salon, bibliotekę oraz szereg pokoi otwartych na wewnętrzny, kolumnowy dziedziniec z basenem.  Mimo stosunkowo  „zamkniętej” struktury, budynek dzięki swojej konstrukcji i zastosowanym materiałom nie zaburza otaczającego terenu a wręcz staje się jego naturalną i integralną częścią.

GC

źródło fot.:  wikipedia.org