Jednym z najważniejszych i droższych elementów budynku jest niewątpliwie to co chroni nasz dom przed zmienną pogodą, i w dużej mierze wpływa na jego wygląd. Dach bo o nim mowa, z zewnątrz wyglądający jak prosta czapka, w środku kryje mnóstwo rożnych elementów współpracujących ze sobą aby cała konstrukcja solidnie spełniała swoje zadanie. 
   Przed podjęciem decyzji przy zakupie projektu gotowego, bądź projektu indywidualnego dobrze zorientować się jaki rodzaj dachu będzie dla nas odpowiedni. Przy wykonaniu należy ściśle trzymać się projektu. Nie wolno samowolnie zmieniać żadnych elementów konstrukcji więźby bo może to doprowadzić do katastrofy budowlanej. Takie zmiany może wprowadzić tylko doświadczony i uprawniony projektant nanosząc je przed złożeniem projektu o pozwolenie na budowę. Przejdźmy zatem do tematu artykułu jakim jest konstrukcja dachu.
  Obecnie najpopularniej stosowanymi dachami są dachy o konstrukcji więźby krokwiowej, krokwiowo-jętkowej, płatwiowo kleszczowej i z wiązarów kratowych. Sporo prawda? Jest jeszcze więcej, ale ze względu na to, że piszę w oparciu o projekty domów jednorodzinnych , ograniczam się to kilku najważniejszych rodzajów więźb najczęściej stosowanych w projektach tego typu.
   Wiązar krokwiowy i jętkowy składa się w zasadzie z dwóch elementów tzn. dwóch krokwi połączonych ze sobą na kształt litery V. Czasami bywa on wzmocniony dodatkowymi poziomymi belkami , czyli jętkami umieszczonymi w 1/3 długości krokwi. Taki rodzaj dachu ma zastosowanie w budynkach o rozpiętości ścian 7-10m.
   Wiązar płatwiowo-kleszczowy to kolejna uniwersalna, ale dość skomplikowana konstrukcja. Oprócz krokwi i jętek są jeszcze słupy, płatwie, kleszcze, miecze, podwaliny i czasami drewniane ścianki kolankowe. Ze względu na mnogość elementów, konstrukcja taka jest trudniejsza w wykonaniu i droższa. Dach płatwiowo-kleszczowy ma zastosowanie w budynkach o rozstawie ścian do 16m i kącie nachylenia połaci od 6-70st. Jedną z zalet takiego dachu jest minimalna wartość sił poziomych dlatego też taki dach jest idealnym rozwiązaniem dla domów z poddaszem użytkowym ze ściankami kolankowymi. Polecany również do budynków o skomplikowanym rzucie lub dachach wielopołaciowych.
   Wiązar kratownicowy jest nowoczesnym rodzajem konstrukcji dachowych. Z pozoru skomplikowane, przypominają więźby rozporowe tylko z krzyżulcami zamiast jętek. (Krzyżulce to elementy łączące krokwie z pasami dolnymi. Mają wymiary3,8x8,9cm lub 5x10cm. Łatwe do wykonania, lekkie i tanie ze względu na to, że wykonuje się je z desek a nie z bali. Stanowią jednoczesne podparcie dla pokrycia dachowego i sufitów nad ostatnią kondygnacją., co znacznie oszczędza czas i robociznę. Dach oparty na wiązarach zaleca się stosować głównie w domach bez poddasza użytkowego, parterowych, ze ścianami o rozpiętości do 12m i kącie nachylenia połaci od 14-23st. Krokwie kratownic mają niewielkie przekroje o wym. od 3,8 x 8,9cmdo 5 x 15cm wynikające z charakteru pracy kratownicy oraz ich niewielkiego rozstawu wynoszącego najczęściej 60-90cm.
    Kształt połaci dachowej zależy od wielu atrybutów. Najważniejsze są warunki Miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego do których niestety mamy obowiązek się dostosować. Określają one kąt nachylenia, wysokość kalenicy, rodzaj pokrycia dachowego niekiedy sugerując nawet jego kolor. Kolejnymi rzeczami są wizja projektanta i wymogi inwestora. Klimat, teren, miejscowa architektura też nie są bez znaczenia. Projektant dobiera typ więźby do rozpiętości ścian.
   Z ekonomicznego punktu widzenia warto podkreślić,że od szerokości budynku zależy długość krokwi. Przy długości przekraczającej 4,5m znacznie wzrasta naprężenie co niesie za sobą konieczność zwiększenia ich przekroju. Nie jest to opłacalne pod względem finansowym . Dlatego też dach krokwiowy ma zastosowanie na niewielkiej rozpiętości. Gdy ta jest większa podpiera się je jętkami bądź płatwiami.
   Do innych elementów stosowanych w konstrukcjach więźb dachowych należą murłaty . Są to belki które mają za zadanie równomiernie rozłożyć obciążenia pochodzące z wiązarów dachowych. Są kotwione do ścian nośnych co 2,5-4,00m i na końcach. Najczęściej mają kwadratowy przekrój i wym. 10x10cm, 14x14cm i 16x16cm. Dodatkowymi elementami usztywniającymi konstrukcję dachu są wiatrownice. Czyli deski o przekroju 3,8x10cm do 5x12cm. przybijane od wewnątrz do krokwi. Ich zadaniem jest dodatkowe usztywnienie konstrukcji. Łaty to listwy stosowane w niektórych rodzajach pokrycia np. Dachówka ceramiczna czy blacha. Łaty mają wymiary od 2,5x3,8cm do 4x6cm Dodatkowo w dachach o niewielkim nachyleniu, mogą stanowić usztywnienie konstrukcji przed działaniem wiatru. Miecze są skośnie ustawionymi belkami łączącymi słupy z płatwami. Zmniejszają rozpiętość płatwi i usztywniają więźbę w kierunku podłużnym.
   Na koniec chciałabym poruszyć jeszcze kwestię prefabrykowanej więźby. Jest przywożona bezpośrednio z zakładu na plac budowy. Jest lżejsza niż ta tradycyjna, tak więc do jej wyrobu zużywana jest mniejsza ilość drewna. Wykonanie jej elementów jest dokładniejsze, i można z nich zbudować dach o dużej rozpiętości bez wstawiania słupów na poddaszu. Poddane komorowemu suszeniu elementy są później fazowane na krawędziach. Takie drewno ma większą odporność na korozję biologiczną i ogień, niż te oferowane na składach. Gotową więźbę montuje się 2-3 dni a jej koszt wcale nie jest wiele większy iż tradycyjne rozwiązanie. Umożliwia to szybkie pokrycie konstrukcji pokryciem dachowym a co za tym idzie nie narażanie jej na zbyt długie poddawanie warunkom atmosferycznym.
Dach to jeden z najważniejszych elementów domu. Przed podjęciem decyzji na projekt, warto dokładnie pomyśleć nad rozwiązaniem dachu jaki posiada tak aby budowa i użytkowanie były ekonomiczne, funkcjonalne i trwałe.

ef.