Kilka tygodni temu nastąpiło otwarcie zamku ciechanowskiego, po zakończeniu pierwszego etapu rewitalizacji a w jego ramach realizacji projektu tzw. Domu Małego.

W jego historycznym miejscu wybudowany został, nowoczesny w formie, przeszklony, lekki pawilon składający się z dwóch kondygnacji.  W jego wnętrzach znajdują się sale wykładowe i wystawowe oraz biblioteka, sala edukacyjna  a także zaplecze techniczne i węzeł sanitarny. Zaprojektowany obiekt wyraźnie różni się formą i użytymi materiałami od tego co w zamku historyczne ale jednocześnie świetnie się z resztą zamku komponuje. Kontrastując,  wspaniale podkreśla piękno zabytku.

Projekt został zrealizowany dzięki niezwykłej konsekwencji i odwadze pracowników ciechanowskiego Muzeum Szlachty Mazowieckiej, którym należą się wielkie brawa za wykonaną pracę, mimo trudności stwarzanych im przez służby konserwatorskie i TOnZ. Cel jaki postawiło sobie Muzeum, to stworzenie z martwej ruiny,  żyjącego centrum edukacji historycznej i kulturalnej.

Oglądając efekty widać, że się to udało. Dzięki nim można realizować niezwykle ciekawe projekty edukacyjne i zamek zaczyna żyć. Do tej pory nie był dostępny dla osób niepełnosprawnych a turyści pozbawieni byli jakiegokolwiek zaplecza sanitarnego. Rewitalizacja ta jest wspaniałym przykładem ochrony dziedzictwa kulturowego, połączonej z rozwojem turystyki.  Zamek pochodzi z początków XV wieku i został wzniesiony przez księcia mazowieckiego Janusza Starszego według projektu architekta Niklosa, doświadczonego budowniczego również zamków krzyżackich, czego wpływy wyraźnie  widać w tej budowli. Ulokowano go na bagnistym terenie, na brzegu rzeki Ładyni. Aby zapewnić mu stabilność, grunt został wzmocniony setkami pni dębowych oraz olbrzymia ilością żwiru i cegieł. Świadczy to o wysokiej wiedzy i kulturze budowlanej jego architekta, zwłaszcza, że to wzmocnienie gruntu sprawdza się do dnia dzisiejszego. Wieże, wschodnia będąca arsenałem oraz zachodnia pełniąca funkcję więzienia, miały wysokość murów. W północnej części czworoboku zamku wzniesiono dwukondygnacyjny  pałac książęcy. Zamek przechodził różne koleje losu, w 1472 zniszczył go pożar, został jednak tak wspaniale  odremontowany, że nazywano go mazowieckim Wawelem. W ramach remontu podwyższono mury i wieże ale także poziom dziedzińca, na co użyto ponad  dwa tysiące wozów z gliną. Do pałacu książęcego dobudowano jedno piętro, na którym znalazły się dodatkowe sypialnie i kaplica św.Stanisława.  Sto lat później przejęła zamek i urządziła jako swoją rezydencję królowa Bona, żona króla Zygmunta I Starego. Bona przebudowała zamek w stylu renesansowym, co oczywiście byłoby niemożliwe albo bardzo trudne, gdyby dzisiejsi konserwatorzy mieli wtedy głos decydujący. No bo przecież przebudowywanie średniowiecznego zamku na renesansową rezydencję uznaliby za coś zupełnie niedopuszczalnego.

Nawiasem mówiąc, to dzisiejszego Wawelu też by nie było, tylko mały zameczek i kupka kamieni, bo rozbudowa dokonana przez Zygmunta I Starego, stylistycznie również nie miała nic wspólnego z zastaną przez niego średniowieczną zabudową wawelskiego wzgórza i dzisiejsi konserwatorzy na to zgody też by nie wyrazili. W szczególności zgody by nie wydali na Kaplicę Zygmuntowską. Zamek ciechanowski w kolejnych stuleciach podupadał, niszczyli go dwukrotnie Szwedzi a w 1920 sowieci. Od końca XVIII wieku był już tylko ruiną. Po drugiej wojnie światowej został zabezpieczony ale prawdziwe życie przywróciła mu dopiero aktualna rewitalizacja, o którą Muzeum Szlachty Mazowieckiej walczyło od ośmiu lat .  Projekt architektoniczny został opracowany przez dr inż. arch. Marka Kleczkowskiego z zespołem. Łączny koszt prac I etapu  to kwota 11.630.896,42 złotych  a  w tym dofinansowanie Unijne 8.339.494,50 złotych.

Zamek ciechanowski stał się ogromną atrakcja turystyczną o standardzie odpowiadającym wymaganiom współczesności. W kolejnych etapach rewitalizacji planowane są odbudowa „Domu Dużego” oraz atrakcyjne zagospodarowanie terenów otaczających zamek. Życzyć trzeba pracownikom Muzeum Szlachty Mazowieckiej i architektom pracującym na rzecz realizacji tych ważnych społecznie i kulturowo celów, wytrwałości i przezwyciężenia wszelkich przeszkód, które jeszcze mogą  napotkać.
/kaem/  

 
zdjęcia:kleczkowski-architekt.pl,muzeumciechanow.pl, Łukasz Blicharski