Natura wyganiana drzwiami wraca oknem – twierdzili już starożytni. Podobnie bywa z mnóstwem potrzeb – stłumionych, przyciszonych, uznanych za anachroniczne. W tym – skoro mowa o architekturze – z potrzebą schronienia, odosobnienia, własnej ‘norki’ w najbardziej nawet przyjaznym miejscu. Dziś do odwrotu zaczynają trąbić twórcy „open space’ów”, wszechobecnej od kilku lat formuły na urządzenie biura. Pamiętajmy o tym, zastanawiając się nad najlepszym projektem domu jednorodzinnego.

„Open space” stało się nie tylko modą, co jedną obowiązującą formułą urządzania biur, redakcji, centrów obsługi klienta i punktów serwisowych już przed kilku laty: bodaj jedyne, które ustrzegły się ten epidemii były gabinety lekarskie i dentystyczne. Ścianki działowe szły pod młotek, do wtóru haseł o „transparentności” (brzmi to bardziej uczenie niż „przejrzystość”), wymianie, dynamice i krążeniu kadr. Ten przykład nie pozostawał zresztą bez wpływu na budownictwo prywatne – nie przypadkiem w ubiegłej dekadzie karierę robiły „kuchnie połączone z dużym pokojem” lub po prostu wielkie, wspólne pomieszczenia, zajmujące cały poziom (najczęściej parter) domu.

Designerzy zaczynają jednak zdwać sobie sprawę, że przesadzili: do łask wracają gabinety, ścianki działowe, wysokie szafki. Człowiek jest, oczywiście, zwierzęciem stadnym, ale potrzebuje też chwili samotności. Czasem można odnieść wrażenie, że cały wysiłek architektów zmierza obecnie w tym kierunku, by odtworzyć szansę na taką osobność.

Czasem przybiera to formy szczególnie groteskowe. Przez internet przetacza się fala krytyki pod adresem berlińskiej projektantki Yasmine Benhadj-Djilali, która zaprojektowała urządzenie (?) biurowe pod nazwą „Soft Spaces”: wielokątną skrzynię-pudło, przytwierdzoną do ściany i owartą od dołu, w której może zamknąć się ktoś, kto pośrodku gwarnego tłumu kontrahentów zapragnie samotności.

Pani Benhadj nie oszczędzono – chyba zasadnie – zadnych złośliwości: informowano ją o istnieniu czegoś takiego jak „spacer”, zwracano uwagę na niewygodę i duchotę przyściennej skrzynki, na niebezpieczeństwo zasłabnięcia kogoś we wnętrzu wyjątkowo podobnym do trumny, a nawet o względach obyczajowych i kryminalnych, które przemawiają przeciw lustrzanym „trumienkom”.

„Soft space” pewnie nie przyjmą się na europejskich rynkach. Ale warto nadstawiać ucha na to, co wisi w powietrzu – i zawczasu zaprojektować dom, w którym wszyscy członkowie licznej nawet rodziny będą mieli miejsce dla siebie. [ws]