Kopuła należy do najstarszych rozwiązań znanych cywilizacji: dopóki nie opanowano techniki budowy stropów, była jedynym rozwiązaniem pozwalającym na zabudowanie pomieszczenia od góry. Ideę kopuły można przeczuć już w takich realizacjach jak szałas, igloo czy mykeńskie komory grobowe: wraz z rozwojem sztuki geometrycznej i kamieniarskiej kopułami przykrywano najwspanialsze i największe budynki, od rzymskiego Panteonu i konstantynopolitańskiej świątyni świętej Zofii począwszy. Dziś jednak projektanci coraz częściej wracają do pomysłów z czasów igloo, proponując jednorodzinne „domy kopułowe”. Chociaż inna rzecz, że pojedyncza kopuła nadawałaby się raczej na mieszkanie dla singla…

Sama myśl nie jest nowa – pierwsze żelbetowe domy kopułowe wznoszono współcześnie w latach 70. – z każdym kolejnym udanym projektem rośnie jednak jej popularność. Obecnie tylko w Polsce stoi kilkaset domów kopułowych, na Zachodzie liczby te są o dwa rzędy większe.

Idea jest prosta, technik realizatorskich krocie: jedni wykorzystują do wzniesienia kopuły dmuchane balony budowlane, obkładając je z wierzchu i od środka cementem – taka technika, tzw. nadmuchowa, jest ponoć najszybsza. Zwolenników tradycyjnego, cięższego, droższego, ale niezwykle wytrzymałego żelazobetonu też nie brakuje.  Są entuzjaści bloczków z betonu i styropianu, są entuzjaści całkiem nietuzinkowych rozwiązań w rodzaju podmurówki z cegieł lub wykorzystania jako masy budowlanej mieszanki gliny i słomy.

W przypadku każdej techniki zaletą jest czas wykonania kopuły, przynajmniej w stanie surowym – i koszty. Krócej i taniej buduje się kopuły również dlatego, że nie istnieje konieczność budowy podpiwniczenia, kwestię fundamentów można ograniczyć do minimum. Co jeszcze za tym przemawia? Bardziej idealistycznie nastawieni projektanci piszą o „egzystencjalnym spokoju, jaki odczuwają klienci, wyzbywszy się lęku, że sufit spadnie im na głowę”; trzeźwiejsi wspominają o mniejszych kosztach ogrzewania. Rzeczywiście, powietrze „krąży” i mniej się wystudza.

Minusem, prócz oczywistego braku piwnicy i mniejszych oknach, jest epicka wręcz „nieustawność”. To już nie kwestia przyciasnej kuchni czy łazienki: na nowo przychodzi projektować ogromną część mebli, ba, nawet małej infrastruktury domowej w rodzaju ram okiennych czy schodów, projektowanych zgodnie z dyktatem kąta prostego. Pod kopułą cała rodzina mieszka razem i na widoku: wydzielić pomieszczenia oczywiście można, choćby przy użyciu ścianek działowych z bazobetonu, ale wówczas „siada” całe krążenie powietrza.

Jako eksperyment dom kopułowy fajny. Jako pomieszczenie dla młodego małżeństwa studenckiego – również. Ale na wieszanie obrazów, ustawianie długich rzędów książek czy  popołudnia melomanów może pod kopułą zwyczajnie zabraknąć miejsca. (ws)