Ernő Goldfinger – brutalizm i wieżowce mieszkalne

W drugiej połowie XX wieku w nurcie architektury modernistycznej wyodrębnił się nowy, niezwykle interesujący trend. Brutalizm, bo o nim mowa, zakładał wzrost znaczenia w sferze projektowej elementów takich jak konstrukcja, przestrzeń i zastosowane materiały, zmieniając jednocześnie charakter tworzonych budynków z abstrakcyjnego na ekspresyjny. Przez wielu obserwatorów i krytyków postrzegany był jako przejaw buntu młodego pokolenia projektantów przeciw lekkości i „frywolności” architektury przełomu lat 20-tych i 30-tych XX wieku. Projekty domów jednorodzinnych, mimo iż obecne w dorobku architektów ery brutalizmu, nie stanowiły głównego trzonu ich działalności. Kierunek ten szczególnie „upodobał” sobie bowiem masywne gmachy rządowe i instytucjonalne a także wielokondygnacyjną architekturę mieszkalną . To właśnie te budynki, ze względu na swoją formę i konstrukcję pozwalały w sposób pełny i klarowny zaprezentować idee i wizję przyświecające projektantom tworzącym architekturę określaną mianem „surowej” (w języku francuskim „brut”). Mimo iż ruch ten miał charakter ogólnoświatowy i jego ogniska znaleźć można zarówno w Polsce jak i na Filipinach to za jego kolebkę uznaje się Wielką Brytanię. To tam właśnie żył i tworzył jeden z najwybitniejszych przedstawicieli brutalizmu Ernő Goldfinger.

Urodził się 11 listopada 1902 roku w Budapeszcie na Węgrzech. W młodości rozważał karierę inżyniera i konstruktora maszyn, jednak po przeczytaniu opracowania na temat angielskiej architektury przełomu XIX i XX wieku, napisanego przez wybitnego niemieckiego projektanta i teoretyka Hermanna Muthesiusa,  jego zainteresowania skierowały się ku architekturze. W roku 1921, po klęsce i upadku monarchii austro - węgierskiej wyjechał do Paryża gdzie dwa lata później rozpoczął studia na Ecole Nationale Superieure des Beaux Arts. Podczas pobytu we Francji dane mu było poznać wielu wybitnych architektów, wśród których były takie osobistości jak August Perret, Mies van der Rohe czy Le Corbusier. Spotkanie z ostatnim z wymienionych miało decydujący wpływ na dalszą karierę Goldfingera. To właśnie za sprawą publikacji Le Corbusiera zatytułowanej „Vers une architecture” młody projektant stał się wielbicielem Augusta Perreta – eksperta w dziedzinie projektowania konstrukcji żelbetowych.

W 1934 roku zamieszkał w Londynie gdzie otworzył własną pracownię architektoniczną. Jednymi z pierwszych koncepcji jakie stworzył samodzielnie były projekty domów na Willow Road i w Broxted.  Okres po zakończeniu II wojny światowej to czas rozkwitu kariery Goldfingera. Rząd Wielkiej Brytanii, borykający się z ogromnym niedoborem mieszkań spowodowanym działaniami wojennymi, rozwiązania upatrywał w zabudowie wielokondygnacyjnej. Na fali odbudowy, trwającej ponad trzydzieści lat powstały projekty takie jak  Balfron Tower, Carradale House i Trellick Tower, które są jednocześnie jednymi z najznamienitszych przykładów architektury brutalizmu w Wielkiej Brytanii. Goldfinger otrzymał również zlecenia na zaprojektowanie nowych biur dla redakcji „Daily Worker”, siedziby brytyjskiej partii komunistycznej, rezydencji Alexandra Fleminga – laureata Nagrody Nobla w dziedzinie medycyny oraz wielu innych budynków, które przez dłuższy czas tworzyły architektoniczny obraz Londynu i okolic. Ernő Goldfinger zmarł 15 listopada 1987 w wieku 85 lat. Choć wiele z jego koncepcji spotkało się z ostrą krytyką w latach późniejszych (szczególnie ze strony postmodernistów), początek XX wieku przyniósł wzrost zainteresowania jego twórczością a budynki takie jak Trellick Tower stały się ikoną projektowania i popkultury a także jednym z symboli współczesnego Londynu.

Budynek przy Willow Road z 1939 roku to jeden z pierwszych projektów domów stworzonych przez Goldfingera tuż po przybyciu do Wielkiej Brytanii. Jest to także miejsce jego życia i codziennej pracy gdzie mieszkał wraz z rodziną przez wiele lat. Stosunkowo prosta, wykonana z nowoczesnych materiałów, modernistyczna bryła wzorowana jest na popularnych w Anglii szeregowcach z przełomu XVIII i XIX wieku. Budynek tworzy wąski betonowy blok pokryty okładziną z czerwonej cegły, uzupełnionej białymi wykończeniami. Poziome pasy przeszkleń przecinające elewacje zapewniają idealny rozkład światła dziennego we wnętrzu budynku a także zawiązują jego korespondencję z otoczeniem.  Całość przykryta została płaskim dachem, który wyróżnia budynek spośród okolicznej zabudowy. Wnętrze kryje w sobie trzy osobne segmenty zawierające mieszkania zorganizowane wokół okrągłych klatek schodowych. Na parterze umiejscowiono garaże i pomieszczenia obsługi. Piętro wyżej znajduje się otwarta przestrzeń z salonem i jadalnią natomiast ostatnią kondygnację zarezerwowano na sypialnie. Ciekawym rozwiązaniem jest zastosowanie wewnątrz ruchomych ścian działowych i drzwi harmonijkowych pozwalających stworzyć elastyczne i łatwo modyfikowalne powierzchnie. Projekt domu przy Willow Road na wiele lat stał się prototypem nowoczesnej wersji londyńskich szeregowców a jego charakterystyczną bryłę można było rozpoznać w licznych późniejszych koncepcjach budynków rozsianych na terenie całego miasta.

GC

źródło fot.: http://en.wikipedia.org