Henry van de Velde – projektant multidyscyplinarny

Architekt, malarz, projektant wnętrz, mebli, porcelany i biżuterii, teoretyk sztuki, wreszcie pisarz i wykładowca a także popularyzator rozwoju sfery wzornictwa przemysłowego. Henry van de Velde to człowiek, którego cechowała ogromna aktywność twórcza,  Uznawany powszechnie za jednego z pionierów nowoczesnej architektury, miał decydujący wpływ na belgijski i niemiecki styl projektowania początku XX wieku. Projekty domów, willi i rezydencji a także wnętrz jego autorstwa to niezwykle trafna zapowiedź nadejścia nowego stylu, który wkrótce opanować miał niemal całą architekturę europejską. Stylu zwanego we Francji Art Nouveau, w Niemczech Jugendstil a we Włoszech Stile floreale czyli ... secesji.

Henry Clément van de Velde urodził się 3 kwietnia 1863 roku w Antwerpii, mieście w  północnej Belgii. Studiował malarstwo na tamtejszej Królewskiej Akademii Sztuk Pięknych. Zafascynowany neoimpresjonizmem wyjechał w wieku 21 lat do Paryża by tam kontynuować edukację pod kierunkiem Carolusa-Durana wybitnego malarza akademickiego i pedagoga. Od 1888 roku współtworzył brukselską grupę artystyczną „Les XX”, której działalność ewoluowała stopniowo od malarstwa do szeroko pojętego tematu sztuki użytkowej. Początek lat dziewięćdziesiątych to w karierze van de Velde'a czas całkowitego poświęcenia się tworzeniu aranżacji wnętrz oraz projektowaniu mebli, tkanin i biżuterii. Efekty jego pracy podziwiać można było na wystawach między innymi w Paryżu i Dreźnie. W 1895 roku zadebiutował na rynku architektonicznym, tworząc niezwykle udany projekt domu  „Bloemenwerf” w Ukkel. W tym czasie stworzył także koncepcję wnętrza i mebli dla wpływowej galerii sztuki "L'Art Nouveau". Jego realizacje zebrały wiele pochlebnych recenzji, szczególnie w niemieckich czasopism branżowych, co zaowocowało otrzymaniem szeregu zleceń zarówno w Niemczech jak i  Holandii. Z tego okresu pochodzą między innymi niezwykle finezyjne, utrzymane w duchu secesji koncepcje willi „Leuring” i „Esche” a także wnętrze Muzeum Folkwang w Hagen. W 1899 roku  van de Velde przeniósł się do Weimaru gdzie otworzył Szkołę Rzemiosła Artystycznego i pełnił przez osiem lat funkcję jej dyrektora. Zaangażował się też w działalność Werkbundu czyli organizacji skupiającej architektów i artystów związanych z budownictwem, mającej znaczący wpływ na rozwój idei modernistycznych w projektowaniu. W czasie I wojny światowej, jako cudzoziemiec, zmuszony został do wyjazdu z kraju. Mieszkał między innymi w Szwajcarii i Holandii gdzie zaprojektował Muzeum Kröller-Müller w Otterlo. W 1925 roku powrócił do Belgii aby objąć posadę wykładowcy na wydziale architektury Uniwersytetu w Gandawie. Zaprojektował również nowy pawilon biblioteki i szpital uniwersytecki. Pod koniec życia przeniósł się do szwajcarskiego Oberägeri gdzie poświęcił się pisarstwu (napisał między innymi autobiografię „Historia mojego życia” wydaną w 1962 roku). Zmarł 15 października 1957 roku w Zurychu w wieku 94 lat.

„Bloemenwerf” to projekt domu, który stał się punktem zwrotnym w karierze van de Velde'a, Zaprojektowany w 1895 roku, był nie tylko niezwykle udanym debiutem architektonicznym lecz także swoistym manifestem poglądów jego autora, zwolennika jednolitości i oszczędności stylu a także ścisłego związku architektury ze sztuką użytkową. Stał się także wczesną zapowiedzią nowej fali w sztuce projektowania czyli secesji. Pozbawiona zbędnej ornamentyki bryła budynku przypomina swoim wyglądem wiejskie posiadłości w Anglii.  Elewacje utrzymane w białej tonacji, poprzecinane zostały stosunkowo dużymi otworami okiennymi, podzielonymi na segmenty, które pełniły funkcje dekoracyjną a także zapewniały idealny rozkład światła we wnętrzu. Szczególną uwagę zwraca trzyczęściowa fasada główna. Każdy z jej członów zwieńczony jest bardzo charakterystyczną, pokrytą drewnem ścianą szczytową. Całości dopełnia duży, otwarty taras zlokalizowany na froncie a także, pełniące funkcje ozdobną, duże perforowane okiennice. Wnętrze zorganizowane zostało wokół centralnie położonego, dwupoziomowego holu, który wyposażony został w świetlik zapewniający doświetlenie tej części budynku. Dwie klatki schodowe zapewniają swobodny dostęp do szeregu pomieszczeń mieszkalnych i części gospodarczej. Plan budynku obejmuje między innymi przestronny salon, kuchnię, sypianie z łazienkami a także pracownię architekta. Warto wspomnieć, że znaczna część mebli i wyposażenia powstała również według projektu van de Velde'a dzięki czemu wnętrze doskonale korespondowało z bryłą budynku i tworzyło z nią jednolitą całość. Jest jeszcze jedna rzecz, która czyni ten projekt domu wyjątkowym. Został on stworzony przez człowieka nie posiadającego ani wykształcenia ani architektonicznego przygotowania a mimo to wpisał się na stałe jako jedna z ikon sztuki projektowania i designu.

GC

źródło fot.: pl.wikipedia.org i nl.wikipedia.org