O PROJEKTOWANIU OGRODÓW

Wywiad z architektem krajobrazu, Izabelą Parandyk-Zemstą - absolwentką Sztuki Ogrodowej na Uniwersytecie Rolniczym w Krakowie, właścicielką pracowni Twój Ogród Marzeń, zajmującą się projektowaniem oraz kompleksowym wykonawstwem założeń ogrodowych. W swoim dorobku ma liczne projekty oraz rearanżacje ogrodów prywatnych oraz kilka projektów publicznych. W pracy stawia przede wszystkim na profesjonalizm, satysfakcję i zadowolenie klienta.

Czym się pani zajmuje?

Prowadzę firmę zajmującą się projektowaniem i zakładaniem ogrodów oraz wszystkimi kwestiami związanymi z tą tematyką. Aby umożliwić klientowi przekonanie się, jak jego ogród będzie prezentować się za kilka lat, do każdego projektu wykonujemy także komputerowe wizualizacje 3D. Działamy zarówno na zlecenie osób prywatnych jak i firm.

Co to znaczy: założyć ogród?

Założenie ogrodu obejmuje cały proces czynności a więc od wizyty projektanta w terenie oraz rozmowy z inwestorem poprzez propozycję pewnych rozwiązań (projekt koncepcyjny), powstanie projektu finalnego ogrodu aż po jego realizację.

Czy istnieje obowiązkowy zestaw roślin, który powinien znaleźć się w każdym ogrodzie?

Współcześnie dostępnych mamy całe mnóstwo gatunków i odmian roślin, dzięki czemu możliwa staje się realizacja nawet bardzo oryginalnych projektów.

Raczej nie ma natomiast obowiązkowego „zestawu” roślin, który musi pojawić się w ogrodzie - wszystko tutaj zależy od indywidualnych preferencji klienta.

Możemy jednak zauważyć, że pewne rośliny powtarzają się w ogrodach szczególnie często.

Duże znacznie mają rośliny zimozielone (ozdobne przez cały rok) jak cisy, jałowce czy żywotniki (Thuja sp.). Z roślin liściastych najczęściej spotykane są berberysy, irgi, tawuły japońskie w odmianach, trzmieliny a także różaneczniki. Coraz częściej spotykamy też trawy ozdobne – miskanty, kostrzewy, spartyny…

W tej chwili modne są o mocno zarchitektonizowanym kształcie oraz szczepione na pniu.

Wszystkie rośliny wykorzystywane we współczesnych ogrodach łączy wspólna cecha – maksimum estetyki przy minimum pielęgnacji. Oczywiście nie ma roślin, które w ogóle nie wymagają pielęgnacji, ale przy odpowiednim doborze gatunków możemy ją w znacznym stopniu ograniczyć.

#NOWA-STRONA#

Ile trwa założenie ogrodu od podstaw?

Po pierwsze: projekt.

Pierwszym krokiem jest wykonanie przez nas projektu koncepcyjnego, który ulega następnie modyfikacji zgodnie z życzeniem klienta. Na tym etapie przewidujemy wprowadzanie tylu zmian, ile okaże się konieczne.

Po zaakceptowaniu koncepcji w ciągu 10 dni roboczych powstaje projekt finalny, który jest sporządzony w taki sposób, aby klient miał możliwość porównania cen wykonawstwa w różnych firmach, a w razie potrzeby mógł wykonać niektóre prace samodzielnie, co pozwoli ograniczyć koszty. Projekt wykonany przez naszą pracownię zawiera: 1) rzut nasadzeń i małej architektury wykonany w skali oraz na siatce, 2) tabelaryczny spis roślin z podaniem rozstaw sadzenia, 3) opis roślin odnośnie pielęgnacji, 4) propozycję oświetlenia, 5) wizualizację 3D ogrodu – wirtualny spacer po ogrodzie w dzień oraz w nocy ukazujący efekty świetlne, propozycja oświetlenia). Ostatnim etapem jest wykonanie przez nas dokładnego kosztorysu z podziałem.

Etap projektowy trwa zazwyczaj około 30 dni, ale zdarza się także, że dłużej – wszystko zależy od wielkości działki, jej specyfiki oraz upodobań klienta.

Czas, jaki powinniśmy przeznaczyć na realizację projektu wynosi od kilku dni przy bardzo małych działkach nawet do kilku miesięcy przy dużych i skomplikowanych powierzchniach.

Ile kosztuje standardowy projekt ogrodu i jakie są koszty wykonawstwa?

Jeżeli chodzi o ceny projektów, wahają się od kilkuset do kilku tysięcy złotych. Cena projektu ogrodu uzależniona jest głównie (choć trzeba pamiętać, że nie tylko) od jego wielkości, przy czym im większa działka tym cena za jednostkę powierzchni jest niższa.

Założenie ogrodu składa się z kilku etapów – na początek odwodnienie działki to około 5 % całkowitej ceny realizacji. Kolejną kwestią jest uformowanie terenu – jest to jakieś 10 %. Dość kosztownym elementem w ogrodzie jest nawierzchnia, która zajmuje około 30 % kosztów. W tym przypadku możemy jednak nieco zaoszczędzić stosując tańsze materiały jak żwir czy grys.

Do tego dochodzi jeszcze cena oświetlenia oraz instalacji systemu automatycznego nawadniania, która w naszej firmie waha się od 8zł do 14zł/m2 brutto.

Wreszcie rośliny. Koszt roślinności wynosi jakieś 15-20% całkowitej ceny realizacji ogrodu. Oprócz zakupu materiału roślinnego należy brać pod uwagę jeszcze kilka dodatkowych kwestii jak sadzenie, zaprawianie dołów, zakup i założenie agrowłókniny, która ograniczy wzrost chwastów, ściółkowanie korą lub żwirem.

Sumując te koszty w ogrodzie o powierzchni 5 arów, jaka kwota wychodzi?

Ogród o powierzchni 5 arów możemy założyć od około 12 tysięcy złotych.

Na ogrody, które wykonuje nasza firma, dajemy gwarancję na czas przyjęcia się roślin.

Ponadto oferujemy także całosezonowe pakiety pielęgnacyjne – klient nie musi przejmować się już brakiem czasu, wiedzy czy narzędzi ogrodniczych – nasi pracownicy wykonają wszystkie niezbędne prace od nawiezienia roślin, poprzez ich przycinanie, koszenie trawników na przygotowaniu ogrodu do zimy kończąc. Cena pakietu każdorazowo ustalana jest indywidualnie.

#NOWA-STRONA#

Co jest łatwiejsze – zaplanować ogród, kiedy budynek jest dopiero w fazie projektu, czy wykonywać przeróbki w gotowym ogrodzie?

Generalna zasada brzmi: czym wcześniej tym lepiej. Projekt ogrodu najlepiej jest zamówić, kiedy zaczynamy budowę domu.

Niestety o ogrodzie najczęściej myślimy, kiedy urządzamy wnętrza. Ponieważ wówczas także jesteśmy w najtrudniejszej sytuacji finansowej, często decydujemy się na chwilowe rozwiązania w kwestii urządzania ogrodu, sadząc często rośliny w sposób przypadkowy.

Wielu naszych klientów decyduje się na rearanżację istniejącego ogrodu, co jest dużo bardziej skomplikowane dla projektanta aniżeli zaprojektowanie ogrodu od podstaw. Niezbędna jest wówczas inwentaryzacja stanu istniejącego oraz dokładna i dość czasochłonna analiza istniejących gatunków.

Jeżeli w tym momencie nie możemy pozwolić sobie na kompletny projekt ogrodu warto zamówić projekt koncepcyjny co w przyszłości uchroni nas przed niepotrzebnymi kosztami i stratą czasu.

Proszę opowiedzieć o najbardziej fantazyjnym projekcie, jaki pani realizowała?

W tej chwili jesteśmy na etapie kończenia niezwykle oryginalnego projektu ogrodu – labiryntu. Inwestycja będzie miała miejsce w małej wsi w województwie świętokrzyskim. Klientka, która organizuje spotkania winiarskie chciała stworzyć w swoim ogrodzie rodzaj różnorodnych „przeszkód” dla swoich gości tak, by spacerując po ogrodzie za każdym razem miało się wrażenie, że znajdujemy się tam po raz pierwszy. W tym celu zastosowaliśmy zamknięcia widokowe poprzez wprowadzenie malowniczej, rustykalnej roślinności, skupisk krzewów i kwiatów. W ogrodzie nie zabraknie też elementów małej architektury: samotnej ławeczki czy drewnianego mostka.

Największą atrakcją dla najmłodszych będzie mini-zoo.

Nie możemy doczekać się realizacji.

Jakie są style, typy ogrodów?

W sposób ogólny ogrody możemy podzielić na swobodne (nieformalne) oraz geometryczne (formalne). Ogrody swobodne charakteryzują się brakiem symetrii a ich zadaniem jest „udawanie” natury. Ten styl ogrodu doskonale się sprawdza dla działek o nieregularnych granicach czy znacznych spadkach terenu.

W ogrodach formalnych dominują bryły geometryczne takie jak kwadraty czy okręgi oraz silnie zaznaczona symetria. Materiały używane w tego typu ogrodach to żwir, kamień, współcześnie także metal i tworzywa sztuczne. Taki układ doskonale sprawdza się na niewielkich powierzchniach, na przykład w ogrodach przy zabudowie szeregowej, toteż dzisiaj jest niezmiernie popularny.

Współczesne nowoczesne ogrody muszą pasować do wnętrza domu, być niejako jego przedłużeniem. Dlatego, jeśli to możliwe, staramy się odwiedzać klienta w domu.

Wybierając styl ogrodu trzeba pamiętać, że ogród powinien korespondować z otoczeniem: inny styl zaproponujemy klientowi, którego działka położona jest w sąsiedztwie pól, inny charakter będzie miał ogród w mieście.

#NOWA-STRONA#

Jakie są ulubione, dominujące kolory w ogrodach?

Barwa w ogrodzie zależy głównie od jego stylu. W ogrodach nowoczesnych dominująca jest zieleń a jej uzupełnieniem są zazwyczaj elementy architektoniczne w kontrastującym z pozoru niepasującym kolorze, np. pomarańczowym czy niebieskim.

Kolorystyka ogrodu uzależniona jest także od pory roku. Wiosną w ogrodach japońskich dominują zielenie, które są o tej porze są szczególnie intensywne a także żywe odcienie kwitnących kwiatów, których barwy dalekie i bliskie są często ze sobą kontrastowane.

Bardzo rzadko zdarzają się klienci, którzy chcą, aby w ich ogrodzie dominowała konkretna kolorystyka. Barwy muszą się wzajemnie uzupełniać tak, by wszystko tworzyło harmonijną całość.

Pięknie wygląda barwa żółta z fioletem. Aby to osiągnąć, można połączyć na przykład liliowiec 'Stella d'Oro' z kosaćcami syberyjskimi. Niesamowicie prezentuje się też klon palmowy ‘Atropurpurea’ jeśli jako ściółkę zastosujemy biały żwir czy otoczaki.

Za pomocą koloru, jeśli tylko w odpowiedni sposób umiemy się nim posługiwać, możemy wpłynąć na wielkość naszego ogrodu. Jeżeli jesteśmy właścicielami niewielkiej działki starajmy się unikać barw nasyconych oraz pozornie ciemnych, jak na przykład połączenia koloru czerwonego z żółtym. Unikajmy krzykliwych barw szczególnie w dalszych częściach ogrodu: barwy bliskie lepiej zastąpić nienasyconymi oraz barwą niebieską lub zieloną, które podświadome będą kojarzone z perspektywą powietrzną.

Czy można w świeżo założonym ogrodzie posadzić wysokie drzewa?

Oczywiście, ale łączy się to ze sporą wiedzą oraz wysokimi kosztami. Samodzielne sadzenie dużych drzew jest bardzo trudne głównie z powodu ciężaru (duże drzewa iglaste o pierśnicy 15-20cm mogą ważyć nawet pół tony), dlatego takie zadanie najlepiej zlecić wyspecjalizowanej firmie.

Jest to zatem duże przedsięwzięcie, toteż rzadko kiedy klienci decydują się na takie rozwiązania.

W projekcie zawsze staramy się wskazać rośliny, które warto kupić większe już na początku, by ogród od razu nabrał ładnego wyglądu. Poza tym pewne rośliny rosną szybciej, inne wolniej. Układamy kompozycje tak, aby rośliny wolniej rosnące były już w wyższym stadium, a te mniejsze stopniowo do nich dorastały.

Czy zdarza się komponować ogród z drzewami owocowymi?

Jak najbardziej wielu klientów życzy sobie, aby w ich ogrodzie znalazły się rośliny użytkowe – głównie drzewa owocowe, mini-warzywnik czy ogródek ziołowy. Jeśli jest to możliwe można element użytkowy można wykorzystać tak, by pełnił także funkcję dekoracyjną.

Zioła posadzone przy tarasie czy innym miejscu wypoczynku napełnią ogród kolorami i aromatem.

Jaka pora jest najlepsza, by myśleć o założeniu ogrodu?

Zdecydowanie najlepszą porą na planowanie ogrodu jest okres jesienno zimowy – mamy wtedy więcej czasu, możemy przemyśleć wszystko bardzo dokładnie a biura projektowe są mniej przeciążone o często proponują rabaty. Warto wziąć pod uwagę, że by powstał nasz wymarzony ogród, potrzeba około od 4 tygodni do dwóch miesięcy.

Co o tej porze roku można zrobić w ogrodzie?

Planując piękny ogród wiosną musimy pomyśleć o nim już jesienią. Jeśli nie mamy jeszcze ogrodu, a planujemy jego założenie rozpocznijmy poszukiwania odpowiedniego biura projektowego.

W przypadku, gdy jesteśmy już właścicielami ogrodu ostatnimi czynnościami powinno być przede wszystkim zabezpieczenie roślin na zimę - ściółkujemy rośliny (ściółka nie tylko będzie chronić rośliny przed mrozem, ale także zatrzyma w okresie wiosennym wilgoć w podłożu), obwiązujemy rośliny o pokroju strzelistym tak, aby pod ciężarem śniegu gałęzie nie uległy złamaniu (np. jałowce w odmianie ‘Skyrocket’).

Nie zapomnijmy także o demontażu systemu nawadniającego, oraz konserwacji narzędzi ogrodniczych.

Proszę powiedzieć, czy zdarzyło się pani aranżować ogród, w którym były ogrodowe krasnale?

Na szczęście w tej chwili klienci bardzo rzadko są zainteresowani krasnalami ogrodowymi.

Obecnie funkcję krasnali pełni mała architektura ogrodowa często niestety także o wątpliwych walorach estetycznych: rozmaite kiczowate fontanny, rzeźby czy figury będące zazwyczaj odlewami betonowymi. Niestety nie zawsze mamy wpływ na tego typu elementy szczególnie, jeśli jest to element zastany.

Jakie są pani ulubione rośliny i kwiaty?

Ponieważ uwielbiam ogrody w stylu japońskim, moimi ukochanymi gatunkami są różaneczniki i azalie japońskie, klony palmowe, wiśnie, magnolie, sosny, bukszpany wiecznie zielone oraz kosaćce. Uwielbiam także trawy ozdobne.

Rozmawiał Robert Rusek