Dom 100 lat temu

Omawiane projekty domów, tworzone przez architektów 100 lat temu musiały zawierać werandę, balkon lub taras, których posiadanie uznawano za wielką wygodę i przyjemność. Światło, świeże powietrze i słońce były elementami na które w domach zwracano już wtedy uwagę. Weranda często połączona była z pokojem gimnastycznym. Przeszklenia z trzech stron zapewniały maksymalne nasłonecznienie. W lecie można ją było całkowicie otworzyć . Jeśli miał być ogrzewana w okresie zimowym, zaopatrywano ja w podwójne okna. Do jej umeblowania należało zazwyczaj kilka leżaków a podłogę pokrywano matą kokosową. Doceniano także otwarte balkony jako nadające się również do kąpieli słonecznych. Zalecano także tarasy, które, o ile posiadały odpowiednią powierzchnię, mogły do pewnego stopnia zastępować ogród. Drzewka w wiadrach drewnianych, skrzynie z kwiatami, dzikim winem itd łatwo mogły stworzyć odpowiedni nastrój.

Już wtedy projektując dom, bardzo często myślano o osobnym pomieszczeniu do gimnastyki. Zakładano, że takie pomieszczenie powinno mieć nie mniej niż 12 m2. Ściany powinny być białe a podłoga pokryta linoleum i wyłożona szorstką i grubą mata japońską (rogożą). Co do wyposażenia to oczywiście było ono zależne od upodobań i zamiłowań sportowych mieszkańców. Firanki powinny być cienkie aby wpuszczać jak najwięcej słońca. Duże rośliny ustawione przy oknie stworzą nastrój ogrodu. Ściany wnęki natryskowej powinny być wyłożone kaflami lub pomalowane farba olejną. Podłoga wyłożona matą kokosową chroniącą przed zimnem i poślizgnięciem. Sama wnęka powinna być osłonięta materiałem nieprzemakalnym. Jak się okazuje, przekonanie, że ruch to zdrowie to nie odkrycie ostatnich lat. Architekci projektujący domy już na początku ubiegłego wieku brali pod uwagę takie oczekiwania wielu osób planujących budowę swojego domu rodzinnego.

Projekty domów dla tzw wyższych sfer tworzone 100 lat temu musiały oczywiście zawierać pokój dla służby. Należało zakładać, że taki pokój będzie nie tylko sypialnią ale także miejscem odpoczynku. Takimi myślami należało się kierować przy jego urządzaniu. Powinien być wyposażony w łóżko, szafę na odzież i bieliznę, mały stół z szufladą, wygodne krzesło, półkę na książki i umywalkę z bieżącą wodą. Ściana wzdłuż której stało łóżko powinna być obita materiałem. Stół, najlepiej z bocznymi blatami do opuszczania powinien stać koło okna zaopatrzonego w firanki i rolety. Kolorystykę zazwyczaj planowano następującą: ściany białe, meble lakierowane (czerwone, niebieskie, cytrynowe lub w kolorze piaskowym). Podłoga powinna być wyłożona linoleum lub grubą matą japońską. Dbano więc o to, aby ciężko pracująca służba mogła mieszkać a także odpoczywać w godnych i wygodnych warunkach.

To jedno z najważniejszych pomieszczeń w każdym domu. W dawnych dworach znajdowała się poza budynkiem mieszkalnym ale 100 lat temu projektowana była już wewnątrz. W jej wyposażeniu planowano stół w pobliżu okna, z piecem po prawej stronie tak, aby był oświetlony światłem dziennym ze strony lewej. Po prawej stronie pieca mała szafka na garnki a obok zmywak.
Kredens kuchenny składa się z dwóch części. dolna posiada dwoje drzwiczek, nad drzwiczkami znajdują się 3 szuflady. Górna część zawiera dwa szeregi szklanych słojów na mąkę, ryż, kaszę itp.
Płyta stołu kuchennego powinna być wykonana z drewna klonowego. Zalecano, aby ściany w kuchni były w kolorze białym, wyłożone częściowo kaflami a częściowo malowane farbą olejną. Kuchnia powinna posiadać stałą wentylację, połączoną albo z kominem lub z oknem.

Miały już wtedy właściwie współczesne wyposażenie. Wanna, umywalka, natrysk, bidet zwany wanienką nasiadową i zbiornik podgrzewający wodę to elementy uwzględniane przez projektantów jako standard w łazience domu jednorodzinnego. Za kosztowne wykończenie łazienki uznawano wyłożenie podłogi "cegłami posadzkowymi" czyli terakotą a ścian "kaflami". Zbiorniki podgrzewające wodę występowały jako węglowe, gazowe i elektryczne. Zazwyczaj jednak na podłodze leżało linoleum a ściany pomalowane były farbą olejną. Ustępy czyli wc projektowano jako osobne pomieszczenia i zalecano malowanie na biało również farbą olejną. Umywalka z bieżąca wodą zalecana była również jako element standardowy.

Trudno byłoby sobie wyobrazić aby 100 lat temu ktoś zaprojektował dom jednorodzinny bez pokoju gościnnego. Życie towarzyskie kwitło ale realizowało się zdecydowanie inaczej niż dzisiaj. Wzajemne odwiedzanie się znajomych czy członków rodzin mieszkających na co dzień w innych miejscowościach było stałą praktyką. Trzeba więc było i projektować i budować domy posiadające takie pokoje. Często były one powierzchniowo niewielkie. Zakładano, że mają przecież pełnić tylko rolę sypialni dla gościa i to zazwyczaj na krótki okres kilku lub w najgorszym przypadku, kilkunastu dni. Jako jego wyposażenie wystarczała szafa o wysokości 180 cm oraz łóżko lub sitting-bed. O ile nie było umywalki z wodą bieżącą zalecano instalację umywalki ze zbiornikiem i wiadrem na zużytą wodę. Stolik nocny i krzesło dopełniały tego podstawowego wyposażenia. Okna powinno się zaopatrzyć w firanki i rolety. Jednym z popularnych zestawień kolorystycznych były białe meble, pomarańczowe ściany i zielone tkaniny.

Jadalnia była centralnym miejscem domu jednorodzinnego w którym małżonkowie spotykali się co najmniej w czasie jedzenia. Jadalnia używana wyłącznie podczas posiłków ma zupełnie inny charakter od tej, która jest jednocześnie bawialnią. dawna obfitość potraw dobrze harmonizowała z ciężkimi, ciemnymi meblami dębowymi albo palisandrowymi. Już jednak sto lat temu zaczęły się zmieniać zarówno zalecenia kulinarne jaki i zalecenia dotyczące wyposażenia pokoju jadalnego. Ściany miały być jasne a drewno na meble zalecano wiśniowe, klonowe, jasno dębowe, lipowe lub sosnę amerykańską z ewentualnymi kolorowymi intarsjami. Wyposażenie jadalni projektowano w takim domu następujące; niski kredens z trojgiem lub czworgiem drzwiczek w dolnej części, powyżej szufladki o wysokości 7 cm na noże, widelce i inne przybory stołowe. Właściwą płytą kredensu, która wcześniej była marmurowa później wykonywano z drewna. Górną część kredensu stanowiły witryny ze szklanymi drzwiczkami. Obok kredens pomocniczy będący właściwie tylko niską szafką zaopatrzoną w wysuwna płytę. Obok pomocnika w jadalni powinien stać "garnitur" składający się z kilku stolików wchodzących jeden w drugi. Główny stół powinien być owalny i rozkładany. Bardzo wygodną rzeczą było mieć osobna mniejsza szafkę na przygotowane potrawy i trunki w pobliżu kredensu pomocniczego. Unikał się dzięki temu zbytecznego chodzenia między kuchnia a jadalnią i ułatwiało niezmiernie pracę podających.

Projekty domów tworzone 100 lat temu zakładały, że pokój dziecka powinien być dostosowany do jego sposobu myślenia i wieku. Małe mebelki, jak najwięcej światła dziennego. Ściany białe a na nich obrazki. Zalecano przedłużanie nóg od stołu w miarę wzrostu dziecka. Wspólna sypialnia małżeńska w takim domu musiała spełniać następujące normy: dwa łóżka, dwie szafy, dwa stoliki nocne i stolik toaletowy. Łoża małżeńskie stoją w takiej sypialni według prastarej tradycji na najlepszym miejscu, jak gdyby para małżeńska była wiecznie zakochana i jak gdyby harmonia wzajemna nigdy nie miała być zakłócona. Łoże samo nie powinno jedna przekraczać 40 cm wysokości. Już 100 lat temu zaczynały powoli znikać grube pierzyny które zastępowano kołdrami pikowanymi lub z wielbłądziej wełny. Ilość poduszek ograniczano do dwóch, jednej napełnionej puchem a drugiej włosiem. Stoliki nocne nie powinny przekraczać wysokości łoża. Okna są zaopatrzone w story i miękkie firanki muślinowe. Co do kolorów ścian to efektowna może być następująca kombinacja: ściany do wysokości 170 cm jasno cytrynowe, drewno lakierowane na jasno niebiesko, obicia liliowo-biało- żółtawe z wzorami szkockimi, podłoga koloru piasku. Wąskie ramy lustra mogą być zielonkawe. W przypadku gdyby małżonkowie z powodu różnych obowiązków nie wstawali i nie kładli się do łóżka o tych samych porach zalecano, aby w takim domu zaprojektować dla nich oddzielne sypialnie oprócz sypialni właściwej, wspólnej.

Projektowany był i wyposażany albo jako "petit salon", trochę dwuznaczny buduar lub bardziej nowoczesny jak na tamte czasy pokój pani domu. W tym drugim przypadku wnętrze miało bardziej praktyczny charakter. Ściany do wysokości 150 cm były wykwintnie pomalowane lub wytapetowane a powyżej tej wysokości białe. W oknach jasne i delikatne firanki muślinowe lub ze sztucznego jedwabiu. Przy jednej ze ścian stoi szafa o wysokości ok 170 cm na 30 centymetrowych nogach, dwudrzwiowa. Obok mniejsze szafki. Na ścianie lustro o wysokości 150 cm wyposażone u góry w matową lampę rurkową. Wymienić jeszcze należy wygodny fotel i małą szafkę na przybory do herbaty. Ten mały kredens może być w żywych barwach lub obity kolorową skórą. Naprzeciw stoi w tym pokoju w pobliżu okna kanapa. Kilka dużych, kolorowych poduszek można rozłożyć na tej kanapie. Wymieniamy jeszcze fotel bujany, gustowny miękki dywan, nieduże biurko, kilka obrazów, niski stolik na kwiaty i będziemy mieli wyposażenie kolejnego projektowanego pokoju w domu jednorodzinnym sprzed stu lat. Poruszyć jeszcze należy kwestię kolorów które w pokoju pani odgrywały większą rolę niż w pokoju męskim. Preferowane były następujące zestawienia kolorów: ściany do wysokości 170 cm koloru kości słoniowej, drewno mahoniowe, materiały pomarańczowe lub ochrowo-złociste , podłoga pokryta zielonym dywanem. Wyrazem spokojniejszej dystynkcji byłoby zestawienie następujące: ściany białe, drewno klonowe, koloru cytrynowego, obicie szaro-różowo-liliowe z dużymi wzorami, podłoga niebieskawo-zielona, kilka czerwonych poduszek. za piękne uznawano także zestawienie następujących czterech barw: ściany cytrynowe, meble białe, obicie mebli szaro-niebieskawe, podłoga piaskowa. Oczywiście architekt projektujący wnętrze pani domu w takim domu musiał dostosować się także i do innych preferencji kolorystycznych swojej mocodawczyni.

Pokój ten powinien być położony w spokojnej części domu. Może on służyć także jako biblioteka ale w każdym razie jest właściwym pokojem pana. W pokoju tym stało zwykle olbrzymie biurko, skórzane meble, stolik z przyrządami do palenia oraz artykuły piśmienne. Często miał jednak bardziej nowoczesny jak na tamte czasy wygląd. Jedną ze ścian, obok okna zajmował tak zwany wtedy "sitting-bed" czyli kanapa z trzema poduszkami. Z drugiej strony stał stolik, służący jako półka. O ile nie ma w tym pokoju biblioteki, dołączyć można było półki na książki które mogą służyć jednocześnie do przechowywania popielniczek, papierosów, cygar i innych przyborów. Przeciwległą ścianę zajmuje mały kredens lub mały stolik przesuwalny z maszyną do pisania, zależnie od tego czy pokój ma służyć jako pracownia, czy jako pokój do konwersacji. Dla sportowca w jednym rogu umieszczona jest wąska szafa zawierająca narty i inne akcesoria sportowe. Przed kanapa stoi niski stolik przesuwany, który może służyć do śniadania, czytania, notowania oraz składania różnych drobiazgów. Na kanapie leży dla wygody siedzącego kilka dużych, miękkich, barwnych poduszek. Wieczorem można zdjąć duże poduszki i podnieść materac sprężynowy, pod którym przechowuje się wewnątrz kanapy bieliznę pościelową. Kanapa może teraz służyć jako łóżko dla pana domu lub gościa zależnie od tego czy w projekcie domu pokój ten zaplanowano jako stałą sypialnię pana czy tylko też taką funkcję miał pełnić tylko wyjątkowo. Cały ten pokój powinien być projektowany jako przestronny i jasny, nie powinno tu brakować świeżych kwiatów w dużym wazonie lub większej doniczki z kwiatami. Jako drewno na meble zalecano wiśniowe, modrzewiowe lub pitchpine. Duża japońska mata zamiast zwykłego dywanu miała nadawać temu wnętrzu charakter nowoczesności.