William Burges – Don Kichot XIX-wiecznej architektury.

William Burges to postać niezwykle barwna i oryginalna. Uznawany za jednego z najbardziej ekscentrycznych i niekonwencjonalnych architektów epoki wiktoriańskiej, w swoich koncepcjach ożywiał czasy dawno minione i po części zapomniane. Jego projekty domów, rezydencji czy budynków sakralnych i instytucjonalnych, choć stworzone w XIX wieku, przesiąknięte były wyidealizowaną stylistyką krajobrazu architektonicznego średniowiecznej Anglii. Ta osobliwa konwencja którą stosował i swoiste zawieszenie między dwiema tak diametralnie różnymi i odległymi od siebie epokami sprawiło iż przylgnęła do niego łatka Don Kichota – „błędnego rycerza” architektury XIX wieku.

William Burges urodził się 2 grudnia 1827 roku w Londynie. Był najstarszym synem Alfreda Burgesa – brytyjskiego inżyniera, projektanta trakcji kolejowych, mostów i portów. W roku 1839 rozpoczął studia inżynierskie na King's College School w Londynie, których jednak nie ukończył. Po odejściu z uczelni dołączył do zespołu projektowego architekta i artysty Edwarda Blore'a odpowiedzialnego między innymi za realizację zleceń dla Wilhelma IV i królowej Wiktorii. Gdy Blore przeszedł na emeryturę w 1849 roku William zasilił szeregi pracowni architektonicznej Matthew Wyatt'a. Był to kluczowy moment dla jego późniejszej kariery bowiem to właśnie Wyatt zaszczepił w młodym projektancie fascynację architekturą i sztuką średniowiecza. W tym okresie dużo podróżował aby jak sam twierdził „zobaczyć, jak poszczególne problemy sztuki projektowej rozwiązywali twórcy w różnych epokach”. Spędził ponad 18 miesięcy obcując z architekturą, sztuką i kulturą niemal całej zachodniej i południowej Europy. Rozwijał swoje umiejętności i wiedzę tworząc liczne szkice i rysunki a także powiększał repozytorium wpływów i pomysłów, po które chętnie sięgał w późniejszych koncepcjach.

W roku 1856 Burges otworzył w Londynie własną praktykę architektoniczną. Początki samodzielnej kariery nie były zbytnio obiecujące. Wygrał wprawdzie kilka konkursów na koncepcje architektoniczne, jednak wiele z jego wczesnych prac nie zostało ostatecznie zrealizowanych jak np. : projekt kościoła Crimea Memorial w Istambule czy budynku Akademii Sztuk Pięknych w Bombaju. Przełom lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XIX wieku wniósł nieco ożywienia. Burges otrzymał pierwszą nagrodę w międzynarodowym konkursie na projekt katedry w Lille we Francji, zaprojektował również podobne budynki w Brisbane w Austrii i w irlandzkim mieście Cork. W roku 1864 spotkał na swojej drodze człowieka, który stał się później jego najważniejszym mecenasem.  Był nim John Patrick Crichton-Stuart, trzeci markiz Bute znany mediewista i entuzjasta średniowiecznej architektury. Owocem współpracy, która trwała przez wiele kolejnych lat, była między innymi rozpoczęta w 1865 przebudowa zamku w Cardiff. Najważniejsze zmiany obejmowały modyfikację układu i rozszerzenie przestrzeni mieszkalnych oraz opracowanie bogatego systemu dekoracji wnętrz i ornamentyki. W 1875 roku podobne prace przeprowadzone zostały przez Burges'a w pobliskim zamku Coch. W tym samym czasie powstał również imponujący projekt domu własnego architekta – Tower House.

Kolejne lata obfitowały w zamówienia zarówno na nowe koncepcje rezydencji, świątyń czy budynków instytucjonalnych jak i na przebudowę i rozbudowę obiektów już istniejących. Poza projektowaniem Burges zajmował się również metaloplastyką, rzeźbił i tworzył witraże a także pisał traktaty architektoniczne. Kres jego rozwijającej się w coraz szybszym tempie karierze przyniosła niespodziewana śmierć będąca następstwem powikłań po przeziębieniu. Zmarł 20 kwietnia 1881 roku w wieku zaledwie 53 lat. Jego życie było krótkie lecz intensywne i wypełnione na wielu płaszczyznach, dorobek architektoniczny mały lecz zróżnicowany. Choć kilka lat po śmierci znalazł się w ogniu krytyki a wiele z jego prac było określanych jako przestarzałe i oderwane od rzeczywistości to niewątpliwie odcisnął on swój wkład w historii architektury zapisując się na jej kartach jako jeden z najbardziej niekonwencjonalnych i niepokornych projektantów XIX wieku.

Tower House to obiekt odstający swoim wyglądem od typowej zabudowy znajdującej się przy Holland Park w londyńskiej dzielnicy Kensington. Projekt tego domu powstał w 1875 roku lecz zrealizowany na jego podstawie budynek przypomina bardziej kasztel niż typowy dla tamtych czasów budynek mieszkalny. Przez samego projektanta określany jako „wzór posiadłości z XIII wieku”, jest najbardziej kompletnym przykładem budynku świeckiego o średniowiecznych rysach stworzonym w epoce wiktoriańskiej. Nosi liczne znamiona wcześniejszych realizacji Burges'a czego najlepszym przykładem jest niezwykle charakterystyczna wieża wzorowana na tej z zamku Coch. Całość wybudowana została z czerwonej cegły uzupełnionej wykończeniami z wapienia i przykryta dachem z zielonych łupków z Cumberland. Dekoracje na zewnątrz zostały ograniczone do minimum. Wnętrze oparte na planie w kształcie litery L kryje w sobie dwie kondygnacje. Na parterze zlokalizowany był salon, jadalnia, biblioteka i gabinet, przestrzeń piętra zajmowały dwa okazałe apartamenty. W przeciwieństwie do elewacji wnętrze wypełnione było wszelkiego rodzaju ornamentyką i sztukaterią. Poszczególne pomieszczenia zdobiły liczne mozaiki, witraże i rzeźby a ściany pokryte były malowidłami. Burges pokazał również swój kunszt projektując większość mebli. Część z nich znajduje się obecnie w muzeum stanowiąc jeden z najlepszych przykładów sztuki wystroju wnętrz tamtej epoki.

GC

źródło fot.: http://en.wikipedia.org i http://en.wikipedia.org